Jeśli prowadzisz jednoosobową działalność w Niemczech, Twoje decyzje ubezpieczeniowe wpływają bezpośrednio na płynność finansową, legalność działania i odporność firmy na ryzyko. To nie tylko wybór między ustawową kasą chorych a prywatnym ubezpieczycielem, ale cały system powiązanych obowiązków i opcji. W dzisiejszym artykule porządkujemy te obszary krok po kroku, pokazując, co jest obowiązkowe, co rozsądnie mieć i jak unikać typowych pułapek przy wyborze zakresu ochrony i kalkulacji składek.

Ubezpieczenia dla JDG w Niemczech – Mapa obowiązków dla „Gewerbe” w Niemczech

Jednoosobowa działalność w Niemczech (Gewerbe) musi mieć ważne ubezpieczenie zdrowotne (Krankenversicherung) wraz z ubezpieczeniem pielęgnacyjnym (Pflegeversicherung). Część samozatrudnionych podlega także ustawowej emeryturze (Rentenversicherung) – zależnie od zawodu i sposobu świadczenia usług – oraz przepisom ustawowego ubezpieczenia wypadkowego poprzez właściwą Berufsgenossenschaft (BG), zwłaszcza gdy pojawiają się pracownicy. Dodatkowo w praktycznie każdej działalności sensowne i często wymagane przez branżowe przepisy jest posiadanie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w działalności (Betriebshaftpflicht/„Versicherung Gewerbe”), a przy używaniu pojazdu firmowego obowiązkowa jest Kfz-Haftpflicht. Te ramy wynikają bezpośrednio z regulacji resortu zdrowia (GKV/Pflege), Deutsche Rentenversicherung oraz systemu ustawowego ubezpieczenia wypadkowego DGUV/BG, a praktyczne wymogi OC zawodowego i firmowego porządkują izby przemysłowo-handlowe (IHK).

Ubezpieczenia dla JDG w Niemczech – Krankenversicherung w DE i Pflege w 2025 r.

W 2025 r. ogólny ustawowy wkład do GKV wynosi 14,6% podstawy, a dla wariantu bez prawa do zasiłku chorobowego 14,0%. Do tego dochodzi ustawowy średni Zusatzbeitrag ustalony na 2,5%. Podstawę naliczeń ogranicza górny pułap 66 150 € rocznie (5 512,50 € miesięcznie). Dla osób prowadzących działalność istnieje dolna „Mindesteinnahme” 1 248,33 € miesięcznie, co wyznacza minimalne składki nawet przy niższych faktycznych dochodach. Równolegle obowiązuje Pflegeversicherung: od 1 stycznia 2025 r. stawka bazowa wynosi 3,6% dochodu, a dla osób bezdzietnych 4,2% (zawiera 0,6 p.p. dopłaty). Te liczby i progi publikuje oficjalnie Federalne Ministerstwo Zdrowia oraz kasy ubezpieczeniowe.

Ubezpieczenia dla JDG w Niemczech – GKV czy prywatna PKV? Koszt, Basistarif i konsekwencje wyboru

Samozatrudnieni mogą wybrać ustawową GKV lub prywatną PKV. W PKV kluczowe jest to, że pełna składka zdrowotna jest kalkulowana indywidualnie, ale ustawowy „Basistarif” ma sufit równy maksymalnej składce w GKV powiększonej o średni Zusatzbeitrag. W 2025 r. to 942,64 € miesięcznie (bez składki Pflege). Basistarif jest więc „bezpiecznikiem” cenowym, lecz jego świadczenia są skrojone na poziomie GKV i nie zawsze optymalne dla aktywnych przedsiębiorców. W GKV podobną funkcję zabezpieczenia dochodu podczas choroby można uzyskać przez wariant z prawem do Krankengeld, w PKV zwykle przez dodatek Krankentagegeld. Wybór powinien uwzględniać wiek, zdrowie, plany rodzinne i długoterminową mobilność między systemami, bo powroty z PKV do GKV są ograniczone. Parametry Basistarif i zasady jego wyceny publikuje wprost BMG i związek branżowy PKV.

Kiedy samozatrudniony musi płacić do DRV?

Nie każdy prowadzący Gewerbe ma automatyczny obowiązek składek emerytalnych. Ustawowa Rentenversicherung obejmuje obowiązkowo m.in. rzemieślników z zawodów reglamentowanych, część nauczycieli, opiekunów czy osoby pracujące zasadniczo dla jednego zleceniodawcy bez własnych pracowników. Dla rzemieślników istnieje jasna reguła: po 18 latach opłacania składek mogą wnioskować o zwolnienie z dalszego obowiązku, co oficjalnie potwierdza Deutsche Rentenversicherung. Pozostali samozatrudnieni mogą opłacać składki dobrowolnie, budując świadczenia na starość i dostęp do ochrony ryzyk, takich jak renta z tytułu niezdolności do pracy, o ile spełnią wymogi okresów składkowych. Szczegółowe kryteria grup objętych przymusem oraz skutki rezygnacji z ochrony DRV opisuje DRV w swoich materiałach.

Unfallversicherung i Berufsgenossenschaft – rejestracja i zakres dla JDG

Nowo zakładane firmy należy zgłosić do właściwego ubezpieczyciela wypadkowego w terminie tygodnia. W praktyce dane z Gewerbeanmeldung trafiają do systemu DGUV, a właściwa BG kontaktuje się w sprawie dalszych formalności. Gdy zatrudniasz pracowników, ochrona w BG jest obowiązkowa i finansuje ją przedsiębiorca. Właściciel jednoosobowej działalności zasadniczo może ubezpieczyć się dobrowolnie, chyba że z racji branży należy do grup objętych przymusem (np. część sektorów medycznych/opiekuńczych czy rolnictwo). Zakres świadczeń obejmuje skutki wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Zasady rejestracji i status przedsiębiorcy jako osoby ubezpieczonej opisuje bezpośrednio DGUV i właściwe BG.

Ubezpieczenia dla JDG w Niemczech – Odpowiedzialność cywilna w działalności i Kfz-Haftpflicht

Niemieckie prawo cywilne nie wprowadza ustawowego limitu odpowiedzialności przedsiębiorcy, dlatego Betriebshaftpflicht (ubezpieczenie Gewerbe w DE) jest w praktyce fundamentem ochrony majątku firmy i właściciela. IHK podkreślają, że obowiązek prawny OC dotyczy wybranych zawodów regulowanych, takich jak prawnicy, notariusze, doradcy podatkowi czy biegli rewidenci, a w zawodach medycznych brak odpowiedniej polisy narusza obowiązki zawodowe. Mimo to izby zalecają OC działalności każdemu przedsiębiorcy i freelancerowi, aby pokrywać szkody osobowe, rzeczowe i wynikowe. Jeśli działalność wykorzystuje samochód, dochodzi bezwzględny wymóg Kfz-Haftpflicht z § 1 PflVG – warunek rejestracji i legalnego użytkowania pojazdu, nadzorowany na poziomie rynku przez BaFin.